Przejdź do głównej zawartości

Thriller i przygoda - "Kwestia ceny" Miłoszewskiego

 

Co łączy seriale Netflixa, polskie malarstwo, historię sztuki, etnografię i teorie spisowe? Odpowiedzią jest Kwestia ceny – najnowsza powieść Zygmunta Miłoszewskiego. Książka, w której odniesień do różnorodnych tekstów kultury współczesnej i nie tylko – nie brakuje. Ostatnia powieść Miłoszewskiego ma charakter sensacyjno-przygodowy, a na okładce możemy przeczytać, że jest to przygodowy thriller.

Schemat fabularny powieści zdecydowanie wykorzystuje niemalże wszystkie wyznaczniki thrillera, przygody i powieści sensacyjnej, tworząc dynamiczną akcję. Przyglądając się zjawiskom kultury i popkultury należy, choć naszkicować cechy charakterystyczne powieści sensacyjnej i thrillera. Elementy tych odmian powieściowych bardzo często mieszają się w twórczości popularnej. W pracach literaturoznawczych poświęconych literaturze popularnej cechy thrillera i powieści sensacyjnej bardzo często występują w zestawieniu z powieściami kryminalnymi. Jednakże niektóre podgatunki thrillera z powodzeniem mogą prowadzić odbiorcę przez fabułę bez wyraźnego wątku kryminalnego1. Thriller w zależności od tradycji literackiej może być rozumiany w nieco odmienny sposób, na co zwraca uwagę Mariusz Czubaj, zatem w tradycji brytyjskiej thriller charakteryzuje się przede wszystkim „wartkim strumieniem zdarzeń”2. Natomiast w literaturze amerykańskiej thriller definiują utwory, w których intryga toczy się w skali „makro” – najczęściej w świecie politycznym, instytucjach publicznych, służbach specjalnych czy też korporacjach3. Bez wątpienia w powieści Miłoszewskiego można dostrzec związek obu tych tradycji, w kreowaniu świata przedstawionego. Powieść Miłoszewskiego zdaje się mieć także silne związki z sensacyjno-awanturniczą odmianą powieści kryminalnej.

Anna Gmera, pisząc o powieści sensacyjno-awanturniczej wymienia takie motywy fabularne jak: ucieczka-pogoń, spotkanie-rozłąka, poszukiwanie-znalezienie oraz utrata i pozyskanie4. W tego typu powieści fabuła jest także znacznie bardziej złożona niż w przypadku tradycyjnej powieści detektywistycznej5. W kontekście powieści Miłoszewskiego również i te zabiegi fabularne są bardzo wyraźnie zarysowane, co sprawia, że akcja jest dynamiczna i pełna zwrotów akcji.

Obok zagadki, tajemnicy, przestępstwa, budowania napięcia, które są nieodzowne w warstwie fabularnej literatury sensacyjnej istotnym elementem, jest także tło społeczno-obyczajowe, na którym odbywa się akcja fabularna. W Kwestii ceny autor, odnosząc się do rzeczywistości pozaliterackiej, do „tu i teraz”, podejmuje między innymi próbę dyskusji nad zmianami klimatycznymi.

Bohaterką powieści jest historyczka sztuki, doświadczona w odzyskiwaniu zaginionych dzieł sztuki – Zofia Lorentz podstępnie zostaje uwikłana przez Bogdana Smugę, który początkowo nie zdradza w pełni swych intencji – w pełną przygód, dobrze zaplanowaną intrygę. Smuga bowiem prosi bohaterkę o pomoc w odnalezieniu cennego przedmiotu. Miłoszewski, projektując fikcję literacką, opiera się na jednym z ludzkich pragnień, które towarzyszy człowiekowi właściwie od zarania dziejów – mianowicie chodzi tu o długowieczność. Jednakże w prozie Miłoszewskiego możliwość pozyskania sposobu na długowieczność wiąże się ze spiskiem środowiska naukowego i może stanowić duże zagrożenie dla człowieczeństwa poprzez wywołanie epidemii długowieczności, lecz ze skutkiem ubocznym w postaci bezpłodności, co w konsekwencji miałoby zmniejszyć populacjęBogdan Smuga jednakże głęboko przekonany jest, że uchroniłoby to ludzkość przed nią samą. Bogdan Smuga jednakże głęboko przekonany jest, że uchroniłoby to ludzkość przed nią samą. Bohaterka powieści poznając plan Smugi, postanawia stawić mu czoła.

Jeżeli uznać Kwestię ceny za powieść kryminalną, to należy doszukiwać się wątku detektywistycznego w kontekście poszukiwania ukrytych, cennych zbiorów, które stanowią spuściznę badań etnograficznych Benedykta Czeskiego.

Wydarzenia zawarte w narracji rozgrywające się współcześnie, zainicjowane są przez znacznie wcześniejsze dokonania i być może bezcenne okrycie etnografa Benedykta Czerskiego, którego postać inspirowana jest Bronisławem Piłsudskim i jego badaniami społeczeństwa Ajnów na dalekiej Syberii. Między innymi właśnie tam udaje się Zofia Lorentz i niejednokrotnie znajdzie się w dużych tarapatach…

1M. Samsel-Chojnacka, Szwedzka powieść kryminalna jako literatura społecznie zaangażowana, „STUDIA HUMANISTYCZNE AGH ”, Tom 10/1, 2011, s. 104.
2M. Czubaj, Etnolog w mieście grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Gdańsk 2010, s. 38.
3Tamże, s. 39.
4A. Gmera, Diagnoza rzeczywistości: współczesna powieść kryminalna sensacyjno-awanturnicza (na przykładzie powieści skandynawskiej) [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gmera, Kraków 2014, s. 47.
5Tamże, s. 47.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Ewolucja, dyfuzja kulturowa i akulturacja – drogi i koncepcje zmiany kulturowej

Zmienność jest jedną z podstawowych cech kultury. Nawet w ciągu życia jednego pokolenia można zauważyć szereg zmian zachodzących w społeczeństwie, a przede wszystkim współcześnie. Zmieniają się zwyczaje, nurty w sztuce, architekturze, literaturze, moda, zmienia się język.  Nierzadko dzieje się tak w wyniku wzajemnego wpływu na siebie zróżnicowanych kultur świata.  Dlatego też badania zmiany kulturowej interesują antropologów od dawna. Niewątpliwie jest to w ogóle kwestia interdyscyplinarna obejmująca znacznie więcej nauk humanistycznych. Akulturacja i dyfuzja kulturowa w antropologii kultury są terminami pokrewnymi, które odnoszą się do zmian kulturowych, jakie mogą zachodzić na styku różnych, odmiennych systemów kultowych. Jest to zatem zjawisko zauważalne od czasów najdawniejszych, gdyż ludzie zawsze się przemieszczali, spotykając na swojej drodze inne społeczności, nierzadko mając późniejszy wpływ na siebie. Dziś w ciągłym i postępującym procesie globalizacji, łatwości podróżowa

(Nie)Zapomniane "miejsca pamięci"

PAMIĘĆ KULTUROWA, ZBIOROWA I „MIEJSCA PAMIĘCI” Pamięć jest niezwykle ważna dla każdej społeczności. Refleksja nad pamięcią we współczesnej humanistyce jest obszernym i wieloaspektowym zagadnieniem. Dlatego też jest to kwestia zdecydowanie interdyscyplinarna, stanowiąca przedmiot badań nie tylko historyków, ale również antropologów, socjologów i kulturoznawców. Jak zauważa Astrid Erll, pamięć jest „fenomenem społeczno-kulturowym” pełniącym istotne funkcje w różnorodnych praktykach społecznych 1 . Pamięć społeczna pełni między innymi takie funkcje jak: przekazywanie wiedzy o przeszłości, kompetencji kulturowych, wzorów zachowań i wartości, współtworzy tożsamość grupową, czy też wpływa na określanie relacji między grupami sąsiadującymi. Funkcje te w obrębie danej społeczności realizowane są zazwyczaj spontanicznie 2 . Pamięć społeczna przechowuje zatem wszystkie elementy, które tożsame są z kulturą danej grupy społecznej. Dolny Śląsk kryje wiele obiektów i przestrzeni, które śmiało możn

Włochy poza szlakiem – trochę o Willanowiańczykach, Etruskach i antycznym Rzymie w północnych Włoszech #podróże

Włochy poza szlakiem – trochę o Willanowiańczykach, Etruskach i antycznym Rzymie w północnych Włoszech #podróże W lutym postanowiłem, że kupię bilety lotnicze i udam się na kulturowy wypad do północnych Włoch. Tak też zrobiłem i w ostatni weekend marca wyleciałem z Wrocławia do Bolonii, a następnie pojechałem do miejscowości Bellaria-Igea Marina, z której to miałem rozpocząć ponad tygodniową wędrówkę w regionie Emilia-Romagnia, którego stolicą jest Bolonia właśnie.  Bellaria-Igea Marina jest miejscowością typowo turystyczną, położoną nad samym Adriatykiem raptem kilkanaście kilometrów od miasta narodzin Federico Felliniego – Rimini. Poza sezonem turystycznym właściwie nic się tutaj nie dzieje. Ulice są niemalże puste, nawet w godzinach popołudniowych spotkać można tylko pojedyncze osoby (trochę więcej ludzi widać było w piątek wieczorem, ale też nie specjalnie wiele). Spacerując po ulicach miasta, najczęstszym widokiem są przygotowywane do sezonu hotele i plaże. Jednakże zasadniczym