Magiczny świat Radka Raka – Agla. Alef. #notatka o literaturze

 

Magiczny świat Radka Raka – Agla. Alef. #notatka o literaturze

Po Baśni o wężowym sercu, za którą Radek Rak odebrał Nagrodę Nike, i która była ostatnią przeczytaną przeze mnie książką w 2021 roku, przyszedł czas na kolejną powieść autora.

Agla jest zdecydowanie inna niż wtóre słowo o Jakóbie Szeli, choć może na pierwszy rzut oka osadzona jest w podobnych galicyjskich realiach i podobnie w treści zawiera mnóstwo niezwykłości, to jednak trudno byłoby obie powieści porównywać – choć oczywiści można próbować.

Główną bohaterką Agli jest Sofia Kluk, córka uczonego, przyrodnika i uniwersyteckiego profesora, który wyjeżdża, by prowadzić badania terenowe, lecz od dłuższego czasu nie daje nikomu znaków życia – po prostu znika.

Czytając Aglę, wchodzimy do świata bez wątpienia magicznego, fantastycznego, może chwilami wręcz onirycznego, gdzie momentami ciężko jest odróżnić sen od rzeczywistości. Jest to powieść, w której baśniowość spotyka się z elementami czarnego romantyzmu – oswojenia lęków, czy motywu cienia. W prozie Raka narracja jest pełna symboli i wielu odniesień, które potrafią nie jeden raz zaskoczyć.

Wracając jednak do bohaterki powieści, Sofia jest odrobinę nieroztropną nastolatką, która za moment wkroczy w dorosłe życie. Dziewczyna w zasadzie całe swoje życie spędziła w uniwersyteckich murach pod opieką ojca. Jego zniknięcie inicjuje szereg zdarzeń, z którymi Sofia musi się zmierzyć. Budzi także potrzebę za wszelką cenę odnalezienia ukochanego ojca, co może wiązać się z wieloma niebezpieczeństwami. Radek Rak wykorzystuje tutaj topos drogi i przemiany bohatera, gdyż z każdym rozdziałem powieści obserwujemy jak psychika, charakter i osobowość bohaterki ulegają zmianie.

Skoro co nieco wiemy już o bohaterce, wypada wspomnieć kilka słów o miejscu fabuły. Rzecz dzieje się w mieście Tybil, które nie raz może przypominać Kraków jednakże umiejscowiony w zupełnie innym wymiarze. Już pierwszy wers powieści może przynieść myśl, że Tybil to właśnie Kraków, gdyż pierwsze słowa brzmią „Na Brackiej padał deszcz …”¹. Słowa te jednocześnie są pierwszym z wielu intertekstualnych odniesień. Inną wskazówką związku Tybil z Krakowem jest tak zwany „Szkieletor”, który co najmniej kilka razy przewija się przez karty powieści. Ważny jest też czas w jakim została osadzona akcja. Na tyle okładki możemy przeczytać, że w Tybil „panują XIX-wieczne porządki społeczne”, czyli tak jak wspomniałem na początku realia galicyjskie. Podobnie jak Galicja – Tybil w powieści Radka Raka jest miastem różnorodnym i wielokulturowym. Jednakże autor, kreując powieściowy świat, miesza ze sobą różne realia, co tworzy wyjątkowy i niespotykany dotąd klimat. Historycznie Galicja znajdowała się w zaborze austriackim, a u Raka ustrojem politycznym jest przecież rosyjski carat, a Car jest najwyższą i niepodważalną władzą. Mamy także socjalistyczny Urząd Bezpieczeństwa i jego współpracowników. Odnajdziemy również nawiązania do przełomu XIX i XX wieku, czy wreszcie do współczesności.

W świecie, jaki kreuje Radek Rak w Agli, rzeczywistość przeplata się z tym, co jest kompletnie odrealnione wręcz irracjonalne i surrealistyczne. Co może wiązać się z królującą w powieści gnozą.

Agla. Alef to zdecydowanie literatura piękna. Jednocześnie postmodernistyczna i awangardowa. Powieść jest fenomenalna i porywająca. Wyjątkowa. W której wykreowany świat przyciąga, zaciekawia i zaskakuje. Ciekawe co przyniosą kolejne tomy? Bo wydana w 2022 roku Agla. Alef to dopiero pierwszy tom tej złożonej i wielowymiarowej powieści.

1R. Rak, Agla. Alef, Warszawa 2022, s. 11.