Emocjonalna rozgrywka - Gambit królowej

fot. pixabay.com

Gambit królowej jest siedmioodcinkowym dramatem opartym na powieści amerykańskiego pisarza Waltera Tevisa, o takim właśnie tytule. Powieść ta w Polsce została wydana dopiero 26 sierpnia 2020 roku¹, choć jej pierwsze amerykańskie wydanie ma już 37 lat.

Wracając jednak do serialowej produkcji, warstwa fabularna skupia się na życiu, dorastaniu, rozwoju i brawurowej karierze Elizabeth Harmon. Jednakże losy bohaterki nie są przy tym pozbawione traumy, gorzkich chwil, smutku i wewnętrznej samotności. Taki nastrój zdecydowanie kreują i podkreślają zdjęcia do filmu.

Jako ośmioletnie dziecko Beth przeżywa traumę, gdy jej matka ginie w wypadku samochodowym, a ona trafia do sierocińca, gdzie jak się okazuje, zacznie się jej fascynująca droga. Tam właśnie odkrywa w sobie talent i pasję, którą staje się gra w szachy. Ambicja pozwala jej wiele poświęcić, by osiągnąć cele – stać się najlepszą szachistką na świecie, a rzecz rozgrywa się w latach 50. i 60. XX wieku.

Co ważne obok głównego wątku fabularnego, jakim jest proces nauki, analizowania rozgrywek szachowych, a w końcu udział w wielkich turniejach – ważnym elementem jest psychika i aspekt emocjonalny protagonistki, która zmaga się również z uzależnieniem od środków psychotropowych i alkoholu, lecz mimo tego najwięcej doznań dostarczają jej szachy właśnie. Używki, od których nie stroni, tak naprawdę zdają się środkiem do wyparcia z pamięci dziecinnych traum i trudnych doświadczeń, aniżeli mają one „otwierać” umysł. Zawarcie takiego wątku z całą pewnością zwraca uwagę na ważny problem społeczny, jakim są uzależnienia, o których wciąż należy dyskutować i uświadamiać ich destrukcyjny wpływ nie tylko na jednostkę. Z drugiej jednak strony pokazuje również, że sprostanie własnym ambicjom, odwaga, czy też geniusz może wiele kosztować i wymykać się pewnym normom, a korzystanie z używek może stanowić mechanizm obronny i ucieczkę od rzeczywistości. Jak pisał Zygmunt Freud, „mechanizmy obronne mają na celu uniknięcie niebezpieczeństwa”², a jednym z podstawowych mechanizmów obronnych jest wspomniane wcześniej wyparcie właśnie. Dlatego też i tutaj zauważalne są wciąż silne związki tworów kultury z psychologią i psychoanalizą. Bohaterka bowiem walczy z urazem psychicznym, którego doznała jako dziecko, popadając w uzależnienie, ale też zamykając się w hermetycznym świecie szachów, stąd też wniosek, że emocjonalna rozgrywka toczy się nie tylko na szachownicy, ale także w umyśle bohaterki. Dzieł literackich, filmowych czy seriali właśnie, w których zawarty jest ów motyw alkoholizmu i uzależnień można znaleźć całkiem pokaźną ilość.

Zamknięta w swoim świecie Elizabeth, ma kłopot z nawiązywaniem relacji, jest niechętna do komunikowania się poza szachowym światem, przez co jest raczej samotniczką. Jak zaznacza bohaterka, w świecie szachów czuje się bezpieczna. Jednakże jak się okazuje, m przyjaciół i wsparcie z ich strony, co pozwala sprostać jej słabościom, jak również osiągnąć zamierzony cel.

Serial ogląda się zaciekawieniem, właściwie wciąga na tyle, że można obejrzeć go za jednym razem. Dobrze zrealizowane zdjęcia, nienaganna gra aktorska, wątki psychologiczne sprawiają, że serial wart jest obejrzenia. W postać głównej bohaterki wciela się Anya Taylor-Joy. W serialu pojawia się także polski akcent, gdyż w arcymistrza szachów – Rosjanina Borgova wcielił się Marcin Dorociński, z którym Elizabeth Harmon pragnie się zmierzyć i go pokonać.

1https://czarne.com.pl/katalog/ksiazki/gambit-krolowej, (dostęp 2.11.2020).

2S. Freud, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1994, s. 175.