Przejdź do głównej zawartości

Kolejowe dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska...

Dolny Śląsk obfituje w liczne zabytki stanowiące materialne dziedzictwo kulturowe regionu. Jednak są to nie tylko ukazujące przekrój niemalże wszystkich epok zamki, pałace, zabytki sakralne, historyczne układy urbanistyczne miast, kamienice czy charakterystyczne dla Górnych Łużyc domy szachulcowe. Szeroki krajobraz kulturowy Dolnego Ślaska czy w ogóle całego obszaru historycznego Śląska ma do zaoferowania wiele obiektów wartych poznania.

Cały region niesie, więc ogromny potencjał turystyki kulturowej, posiadającej nie tylko walor turystyczny właśnie, ale również edukacyjny, kształtujący świadomość historii i kultury regionu. Niestety też wiele obiektów zostało skazanych na straty i zapomnienie, o czym przypominają E. Dawidejt-Drobek i W. Drobek „[...] Znaczna część spuścizny skazana została na zapomnienie lub nawet wymazana krajobrazu kulturowego jako obca etnicznie lub klasowo. [...]”1.

Tym razem chciałbym przedstawić zabytek kolejnictwa, przypominający o rozwoju regionu. Kolej miała wpływ nie tylko na przemysł, ale również dzięki niej zmieniał się krajobraz kulturowy dzięki możliwości znacznie szybszego podróżowania. Dolny Śląsk wprawdzie od wieków był wielokulturowy. Jednakże po II wojnie światowej, to między innymi dzięki kolei właśnie napływająca ludność z Kresów Wschodnich mogła zacząć się osiedlać na tak zwanych Ziemiach Odzyskanych, a tym samym ponownie zmieniać kulturowo cały region. Okres między 1945 rokiem a przełomem i zmianami, jakie zaszły w 1989 roku, to czas, kiedy starano się ukrywać wielokulturowość regionu i utrzymywać w świadomości społecznej obraz monoetniczność nie tylko Dolnego Śląska, ale i całego kraju2. Dopiero w latach 90. XX wieku do głosu zaczęła dochodzić pamięć o spuściźnie, jaką pozostawili na dolnośląskiej ziemi dawni mieszkańcy, a mniejszości, które tutaj pozostały mogły zacząć z powrotem przypominać o swojej obecności, kulturze i tradycjach3.

Wiele ciekawych miejsc skrywa się wśród mniejszych miejscowość, niejednokrotnie pomijanych. Wracając zatem do kolei, zabytkowe obiekty kolejowe z przełomu XIX i XX stulecia nierzadko mają w sobie wiele uroku. W miejscowości Malczyce leżącej w powiecie Średzkim, nieopodal ciągle czynnego dworca kolejowego znajdują się dwie zabytkowe wieże ciśnień oraz budynek parowozowni. Wszystkie budowle wzniesione są z cegły. Do dziś na budynku parowozowni dostrzec można nazwę miejscowości w języku niemieckim, co bez wątpienia przypomina o mieszkańcach regionu sprzed wojny, a którzy pozostawili wiele świadectw swojej obecności. Niewiele informacji można jednak znaleźć, na temat historii owych obiektów. Wieże ciśnień, a przynajmniej jedna została wybudowana w 1909 roku4. W każdym razie przemierzając Dolny Śląsk i poznając jego dziedzictwo kulturowe, warto odwiedzać małe miejscowości, a nie tylko obiekty, które rozsławione są w skali całego kraju.

1E. Dawidejt-Drobek, W. Drobek „Wielokulturowa przeszłość we współczesnym dyskursie turystyki kulturowej na pograniczu polsko-czeskim” [w:] „Multicultural Studies 2/2016 ”, s. 88
2W. Burszta „Antropologia kultury”, Poznań 1998, s. 142
3A. Piasecka „Wielokulturowość po polsku o polityce wielokulturowości jako mechanizmie umacniania polskości” [w:] „Kultura i społeczeństwo 2013, nr 3”, s. 129

4http://wiezecisnien.eu/dolnoslaskie/malczyce_pkpnr1/ (dostęp 11.01.2020)


Kolejowe wieże ciśnień Malczyce fot. Tomek Jarczak

Zabytkowa parowozownia fot. Tomek Jarczak
fot. Tomek Jarczak

Wnętrze parowozowni fot. Tomek Jarczak




Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Ewolucja, dyfuzja kulturowa i akulturacja – drogi i koncepcje zmiany kulturowej

Zmienność jest jedną z podstawowych cech kultury. Nawet w ciągu życia jednego pokolenia można zauważyć szereg zmian zachodzących w społeczeństwie, a przede wszystkim współcześnie. Zmieniają się zwyczaje, nurty w sztuce, architekturze, literaturze, moda, zmienia się język.  Nierzadko dzieje się tak w wyniku wzajemnego wpływu na siebie zróżnicowanych kultur świata.  Dlatego też badania zmiany kulturowej interesują antropologów od dawna. Niewątpliwie jest to w ogóle kwestia interdyscyplinarna obejmująca znacznie więcej nauk humanistycznych. Akulturacja i dyfuzja kulturowa w antropologii kultury są terminami pokrewnymi, które odnoszą się do zmian kulturowych, jakie mogą zachodzić na styku różnych, odmiennych systemów kultowych. Jest to zatem zjawisko zauważalne od czasów najdawniejszych, gdyż ludzie zawsze się przemieszczali, spotykając na swojej drodze inne społeczności, nierzadko mając późniejszy wpływ na siebie. Dziś w ciągłym i postępującym procesie globalizacji, łatwości podróżowa

(Nie)Zapomniane "miejsca pamięci"

PAMIĘĆ KULTUROWA, ZBIOROWA I „MIEJSCA PAMIĘCI” Pamięć jest niezwykle ważna dla każdej społeczności. Refleksja nad pamięcią we współczesnej humanistyce jest obszernym i wieloaspektowym zagadnieniem. Dlatego też jest to kwestia zdecydowanie interdyscyplinarna, stanowiąca przedmiot badań nie tylko historyków, ale również antropologów, socjologów i kulturoznawców. Jak zauważa Astrid Erll, pamięć jest „fenomenem społeczno-kulturowym” pełniącym istotne funkcje w różnorodnych praktykach społecznych 1 . Pamięć społeczna pełni między innymi takie funkcje jak: przekazywanie wiedzy o przeszłości, kompetencji kulturowych, wzorów zachowań i wartości, współtworzy tożsamość grupową, czy też wpływa na określanie relacji między grupami sąsiadującymi. Funkcje te w obrębie danej społeczności realizowane są zazwyczaj spontanicznie 2 . Pamięć społeczna przechowuje zatem wszystkie elementy, które tożsame są z kulturą danej grupy społecznej. Dolny Śląsk kryje wiele obiektów i przestrzeni, które śmiało możn

Teoria opanowywania trwogi według Organka #notatka o literaturze

Teoria opanowywania trwogi według Organka Od wydania książki, o której właśnie piszę, trochę czasu już upłynęło – wydana została w 2019 roku. Od momentu, kiedy ją przeczytałem również. Jednakże w końcu zebrałem się za krótki szkic na temat prozatorskiego debiutu Tomasza Organka zatytułowanego Teoria opanowywania trwogi. O autorze Tomasz Organek urodzony w Suwałkach roku 1976 – muzyk i autor tekstów, zaistniał w dyskursie popkulturowym już ładnych kilka lat temu. Kojarzony jest przede wszystkim ze swojej działalności muzycznej. Można tutaj przywołać, chociażby występy w cyklu koncertów Żywiec Męskie Granie . Jak można czytać Teorię opanowywania trwogi? Bohaterów powieści czytelnik poznaje w trudnych dla nich chwilach. Borys redaktor portalu „SEE/Ty!” traci pracę, a Aneta zwana przez Borysa „Nietą” dowiaduje się o śmierci ojca. Oboje trafiają na siebie przypadkiem, dawno się nie widzieli, choć znają się od lat. Razem ruszają w podróż z Warszawy do Wolina na pogrzeb ojca Anety. Tuta